Конфронси Осиёи Марказӣ оид ба тағйирёбии иқлим: шарикӣ ва ҳамкорӣ барои ояндаи устувор

Конфронси 5-уми Осиёи Марказӣ (CACCC-2023) оид ба тағйирёбии иқлим, ки рӯзҳои 16-17-уми майи соли равон дар Душанбе баргузор шуд, намояндагони вазоратҳои марбутаи кишварҳои Осиёи Марказӣ, созмонҳои байналмилалӣ, намояндагони ҷомеаи шаҳрвандӣ ва коршиносони масоили экологиро гирди ҳам овард. Ин ҳамоиши муҳим барои баррасии мушкилоти тағйирёбии иқлим ва дарёфти роҳҳои амалии ҳамкорӣ ва ноил шудан ба ояндаи устувори минтақа ташкил карда шудааст. Дар ин матолиб мо хулоса ва бардошти худро аз баргузорӣ ва натиҷаҳои конфронси мазкур меорем.

Иштирокчиёни конфронс якдилона эътироф карданд, ки тағйирёбии иқлим барои кишварҳои Осиёи Марказӣ хатари бештар дорад. Онҳо осебпазирии беназири минтақаро ба тағйирёбии иқлим, аз ҷумла болоравии ҳарорат, норасоии об, обшавии пиряхҳо, биёбоншавӣ ва зиёдшавии ҳодисаҳои шадиди обу ҳаво, бад шудани сифати об ва харобшавии экосистемаҳо қайд карданд.
Дар робита ба ин, зарурати андешидани чораҳои фаврӣ ва ҳамоҳангшударо барои коҳиш додани оқибатҳои тағйирёбии иқлим таъкид карда шуд.

Қисми муҳими конфронс ба омӯхтани стратегияҳои мутобиқшавӣ ва устуворӣ дар муқобили тағйирёбии иқлим бахшида шуда буд. Иштирокчиён зарурати талошҳои ҳамоҳангшударо барои таҳияи нақшаҳои мутобиқсозии мушаххаси минтақа, беҳбуди инфрасохтор ва системаҳои огоҳсозии бармаҳал таъкид карданд. Муҳокимаҳо аҳамияти ҳамгироии донишҳои анъанавӣ ва иштироки ҷамоатҳои маҳаллиро барои баланд бардоштани қобилияти мутобиқшавӣ фарогир буданд.
Олимон ва муҳаққиқони шинохта бозёфтҳои охиринро дар бораи таъсири тағйирёбии иқлим, ки ба Осиёи Марказӣ хос аст, муаррифӣ карданд. Муҳокимаҳо ба фаҳмиши тағйирёбии обу ҳаво, обшавии пиряхҳо ва оқибатҳои марбут ба захираҳои об ва кишоварзӣ тамаркуз карданд. Коршиносон аҳамияти ҷамъоварии маълумот, ҳамкориҳои тадқиқотӣ ва қабули қарорҳоро дар асоси далелҳо барои мубориза бо тағйирёбии иқлим ба таври муассир арзёбӣ намуданд.

Конфронс аҳамияти таҳкими ҳамкориҳои минтақавиро дар мубориза бо тағйирёбии иқлим бори дигар тасдиқ кард. Иштирокчиён ба табодули иттилоот, интиқоли технологияҳои пешрафта ва табодули таҷрибаи пешқадам, инчунин лоиҳаву барномаҳои муштарак даъват карданд. Зимнан зикр гардид, ки танҳо тавассути талошҳои муштарак ва шарикӣ минтақа метавонад ба чолишҳои тағйири иқлим вокуниши муассир нишон диҳад. Ширкаткунандагони конфронс аҳамияти табодули дониш, таҷрибаи пешқадам ва навовариҳои технологиро дар байни кишварҳои Осиёи Марказӣ таъкид карданд. Онҳо даъват карданд, ки платформаҳо ва шабакаҳои минтақавӣ барои мусоидат ба табодули иттилоот, тадқиқоти муштарак ва равишҳои ҳамоҳангшудаи сиёсат таъсис дода шаванд.

Рушди устувор ҳамчун омили асосии мубориза бо тағйирёбии иқлим эътироф шудааст. Иштирокчиёни конфронс аҳамияти ҳамгироии ҷанбаҳои иқлимро ба тамоми бахшҳои иқтисодиёт ва таҳияи стратегияҳо дар асоси принсипҳои устуворӣ таъкид карданд. Ин аз рушди манбаъҳои барқароршавандаи энергия, баланд бардоштани самаранокии энергия, рафъи фаъолиятҳои аз ҷиҳати экологӣ зараровар ва пешбурди истеҳсоли тозатар иборат аст. Чун яке аз қисматҳои муҳими конфронс ба омӯхтани стратегияҳои мутобиқшавӣ ва устуворӣ дар муқобили тағйирёбии иқлим бахшида шуда буд, иштирокчиён оид ба зарурати талошҳои ҳамоҳангшуда барои таҳияи нақшаҳои мутобиқсозии мушаххаси минтақа, беҳбуди инфрасохтор ва системаҳои огоҳсозии бармаҳал сухан ронданд.
Муҳокимаҳо аҳамияти ҳамгироии донишҳои анъанавӣ ва иштироки ҷамоатҳои маҳаллиро барои баланд бардоштани қобилияти мутобиқшавӣ таъкид карданд.

Бо дарназардошти вобастагии шадиди минтақа аз захираҳои об норасоии об яке аз масъалаҳои муҳим ба шумор меравад. Дар конфронс мушкилоти марбут ба идоракунии об, аз ҷумла тақсимоти одилона, ҳамкориҳои фаромарзӣ ва таҷрибаҳои самараноки обёрӣ баррасӣ шуд. Иштирокчиён ба зарурати чаҳорчӯби ҳамгироишудаи идоракунии захираҳои об ва рушди механизмҳои идоракунии устувори об таъкид карданд. Барои коҳиш додани таъсири тағйирёбии иқлим оид ба гузариш аз сӯзишвории истихроҷшаванда ба манбаъҳои барқароршавандаи энергия гуфта шуд.
Музокирот иқтидори бузурги минтақаро барои тавлиди неруи офтоб, шамол ва гидроэнергетикӣ таҳқиқ менамояд. Коршиносон аҳамияти ҳавасмандгардонии сиёсӣ, шарикии давлат, бахши хусусӣ ва пешрафтҳои технологиро барои мусоидат ба қабули босуръати ҳалли энергияи тоза қайд карданд.

Дар конфронс таваҷҷуҳи махсус ба ҳифзи экосистемаҳо ва гуногунии биологии кишварҳои Осиёи Марказӣ дода шуд. Иштироккунандагони ҳамоиш аҳамияти муҳофизати ҷангалҳо, кулҳо, дарёҳо ва мамнуъгоҳҳои биологиро эътироф карданд. Онҳо чораҳои барқарорсозии экосистемаҳои осебпазир ва андешидани чораҳои муассирро барои мубориза бо дарахтбурии ғайриқонунӣ, ифлосшавии об ва харобшавии муҳити зист баррасӣ карданд.

Конфронси кишварҳои Осиёи Марказӣ оид ба тағйирёбии иқлим қадами муҳим дар самти шарикӣ ва ҳамкорӣ барои ояндаи устувори минтақа мебошад.
Он барои ҷонибҳои манфиатдор имкони муҳимеро фароҳам овард, ки бо ҳам ҷамъ омада, мушкилоти муштараки тағйирёбии иқлим дар минтақаро ҳал кунанд. Дар ҳамоиш зарурати таъҷилии амалҳои муштарак барои коҳиш додани партовҳои газҳои гулхонаӣ, мутобиқшавӣ ба шароити тағйирёбандаи иқлим ва эҷоди устуворӣ таъкид гардид.
Иштирокчиён ба хулосае омаданд, ки танҳо тавассути талошҳои ҳамоҳангшуда ва амалҳои муштарак минтақа метавонад ба пешрафт дар мубориза бо тағйирёбии иқлим ва фароҳам овардани муҳити устувор барои наслҳои оянда ноил шавад.
Натиҷаҳои конфронс ҳамчун замина барои ҳамкориҳои ояндаи минтақавӣ хизмат намуда, тааҳҳуд ба ояндаи устувор ва устувори иқлимро барои кишварҳои Осиёи Марказӣ таъкид мекунанд.