ОЛИМОНИ ИНСТИТУТИ ЗООЛОГИЯ ВА ПАРАЗИТОЛОГИЯ: ШАБПАРАКИ МУШХОР БА САЛОМАТИИ ИНСОН ЗАРАР НАДОРАД

Субҳи 19 майи соли равон парвози бошиддати миқдори зиёди шабпаракҳои муҳоҷир аз тарафи Ҷумҳурии Ӯзбекистон (вилояти Сурхандарё) ба тарфи ҷанубу-ғарбии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта шуд. Парвози шабпаракҳо дар шаҳру ноҳияҳои Душанбе, Турсунзода, Шаҳринав, Ҳисор, Ваҳдат ва Файзобод мушоҳида гардид.

Бино ба иттилои сомонаи расмии Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ходимони илмии шӯъбаи тавсифоти ҳайвоноти бесутунмуҳраи Институти зоология ва паразитологияи ба номи Е.Н. Павловскийи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ин намуди шабпаракро ҳамчун шабпараки мушхор (Репейница – Vanessa cardui) муайян карданд.
Шабпараки мушхор – шабпараки рӯзона аст аз оилаи Numphalidae. ва номи лотинии он аз истилоҳи Carduus-мушхор гирифта шуда, (чертополох) яке аз кирмакҳои растаниҳои табиӣ мебошад.
Шабпараки мазкур дар тамоми дунё паҳн гашта, танҳо дар Амрикои Ҷанубӣ ба кайд гирифта нашудааст. Ин намуди шабпарак қобилияти муҳоҷират кардан дорад.
Шабпараки модина дар баргҳои растаниҳои табиӣ то 1 адад тухм мегузорад. Кирмакҳо дар баргҳои печида паноҳгоҳ месозанд. Дар давоми зист як кирмак то 7-9 адад, чунин паноҳгоҳ бунед мекунад. Кирмаки панҷум баъзан паноҳгоҳро тарк намуда, озодона зист мекунад. Ранги кирмакҳо тағйирёбанда буда, аз растаниҳои табии вобаста аст.
Ғизои кримакҳо асосан растаниҳои табий: ҳазориспанд (тысячелистник), гиёҳи ёбоии хордор (чертополох), газнаи сӯзон (крапива жгучая), газнаи дупала (крапива двудомная) ба шумор меравад.
Шабпарак қобилияти муҳоҷиршавӣ дорад. Шабпаракҳои насли тобистона дар минтақаҳои гарм зимистон мегузаронанд, афзоиш меёбанд ва насли нави шабпаракро ба вуҷуд меоранд. Шабпараки Мушхор ҳангоми муҳоҷират бо гуруҳҳо, бо суръати 25-30 км/соат парвоз карда метавонад дар як руз то 500 км-ро тай намояд. Дар маҷмӯъ масоҳати парвози тай намудаи онҳо то 5000 км-ро дарбар гирад.
Бино ба хулосаи олимони Институти зоология ва паразитологияи ба номи Е.Н.Павловскии Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Шабпараки мушхор ба саломатии инсон ва зироатҳои кишоварзӣ зарар намерасонад. Олимони соҳа бар ин назаранд, ки шабпараки мушхор дар чаргоҳҳои тобистонаи шарқ ва ҷанубу шарқии ҷумҳурӣ то баландии 2500 – 3000 метр парвозашро идома дода, насли тобистонаашро дар ин мавзеҳо мегузорад”.